Divan Edebiyatı Özellikleri
Divan Edebiyatı, Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden sonra oluşan edebiyattır. Yüksek Zümre Edebiyatı ,Saray Edebiyatı ve Klasik Edebiyat olarak bilinir.
- Daha çok Arap ve Fars edebiyatı etkisini yaşanmıştır.
- Nazım birimi beyittir. Cümle beyitler ile tamamlanır. Beyit,cümleye hakimdir
- Nazım ölçüsü aruzdur.
- Şairler şiirlerinde tam ve zengin kafiyeyi kullanmaktadır.
- Divan Edebiyatı soyut bir edebiyattır.
- Önemli olan anlatılış biçimidir.
- Arap ve İran Edebiyatının etkisi oldukça fazla görülür.
- Şairlerin şiirlerinde konular daha çok aşk,sevgili,içki,ve din işlenir.
- Daha çok medrese kültürü hakimdir.
- Nesre az yer verilmiştir. Nazım daha ön plandadır.
- Söz sanatlarına bolca yer verilmiştir.
- Amaç sanat yapmaktır. Konularda aşk daha çok Allah aşkı yani ilahi aşktır. Tasavvufi konular oldukça fazladır.
Sanat için sanat anlayışı yaygındır.
Divan Edebiyatı’nda Şiirde, başlık bulunmaz. Bu sebepten dolayı şiirlerin başlıkları nazımlara göre belirlenir. Özellikle hüsn-i talil ve teşbih söz sanatı oldukça yer almaktadır.
Divan Edebiyatı: Hoca Dehhani
Hoca Dehhani, Horasan Türklerindendir. Divan edebiyatı‘nın ilk temsilcisi olarak bilinir. İran Edebiyatı’nın etkisiyle daha çok din dışı konularda Türkçe şiirler yazmaktadır. Selçuklu Sultanı’nın isteği üzerine 20 bin beyitten oluşan ‘’ Selçuklu Şehnamesi’’ yazmıştır. Bu eseri, büyük bir ustalıkla Farsça olarak kaleme almıştır.
Gülşehri
13 yüzyılın sonları ile 14.yüzyılın başlarında yaşadığı bilinmektedir. Mutasavvıf bir kişiliğe hakimdir. Kırşehir’de mevlevi tekkesi kurmuştur ve orada şeyhlikte görev almıştır. Feridüddin Attar’ın Mantıkut Tayr adlı yapıtı Türkçeye çevirmesiyle ün sahibi olmuştur. Mesneviden Kelile ve Dimne’den ve Kabusname’den kıssalar eklemiştir. Dini ve tasavvufi konularını işleyen ‘Felekname’’adlı kitabı bulunmaktadır.
Divan Edebiyatı: Mevlana
Mevlana Horasan’ın Belh şehrinde doğmuştur.113.yüzyıl tasavvuf şairi olarak bilinir. Aladdin Keykubat’ın daveti ile Konya’ya gelip buraya yerleşmiştir. Burada Şemsi Tebriz
ile tanışarak tasavvuf eğitimi dersleri almıştır. Her zaman aruz ölçüsünü kullanmıştır. İnsan sevgisini,hümanistlik yaklaşımda işlemiştir .Oğlu Sultan Veled ise Mevlevi tarikatının kurcusudur.Eserlerini Farsça kaleme almıştır.
Eserleri:
- 26 bin beyyiten oluşan Mesnevi
- Divan-ı Kebir
- Fihi Ma-Fih
- Mecalis-i Seba
- Mektubat
Divan Edebiyatı: Sultan Veled
Mevlana’nın oğludur.Ayrıca Mevlevi tarikatının kurucusu olarak bilinir.
Eserleri:
- ibtidaname
- Rebabname
- İntihaname
- Ma’arif
- Divan
Ahmet Fakih:
‘’Çarhname’’ adlı eseri bulunmaktadır.
Seyyah Hamza:
Seyyah Hamza 13.yüzyılda Anadolu Selçukluları zamanında yaşamıştır. Yusuf ü Züleyha adlı mesneviyi yazmıştır.
Ahmedi:
14.yüzyılda yaşamıştır. Bu yüzyılın en çok tanınmış şairi Ahmedi’dir. Bu dönemde, siyasi ve sosyal sıkıntılar yaşanmıştır. Eserlerinde Arapça ve Farsça sözcükler yoğun olarak kullanılmıştır. Eserlerinde Oğuz Türkçesi bulunur. Divan sahibi olan ilk şairimiz olarak bilinir. İran kökenli Cemşid ü Hurşid aşk mesnevisini yazmıştır.
Ayrıca’’ İskendername ‘’adlı mesneviyi yazmıştır.
Aşık Paşa:
Aşık Paşa’nın asıl adı Ali’dir. O dönemde, Selçuklu sarayında Farsçanın konuşulduğu zamanda Türkçe’yi savunmuştur. Mutasavvıf bir şairdir.
Eserleri:
- Fakrnâme
- Hikâye
- Garibnâme
- Vasf-ı Hâl
Kadı Burhaneddin:
Tuğuylarıyla ünlü 14.yüzyıl şairlerimizdendir. Sivas’ta beylik yapmıştır. Bir savaş sırasında esir düşerek hayatını kaybetmiştir. Şiirlerinde edindiği konular dünya zevki üzerindedir.’’Divan’’ adlı eseri bulunur.
Nesimi:
Nesimi 14.yüzyıl divan şairlerimizdendir. Azeri sahasına aittir. Tasavvufi konularda yazılar yazar .Eserlerinde sade dil kullanır. Halka sade dille ulaşmaya çalışır. İnancından dolayı derisi yüzdürelerek hayatını kaybetmiştir.’’Divan’’adlı eseri bulunur.
Fuzuli:
Asıl adı Mehmet’tir. 1483 yılında Hillah’ta doğmuştur. Hayatı Necef,Kerbela ve Bağdat taraflarında geçmiştir. Divan edebiyatı‘nın en büyük şairidir. Gazel tarzında aşk şiirleriyle ün sahibi olmuştur. Şiirlerinin konusu aşk acısı,yalnızlık,vefasızlık ve çaresizliktir. Özellikle oldukça geniş bir tasavvuf bilgisine sahiptir. Hayatı sıkıntılar içinde geçmiş ve Hz.Ali türbesinde geçimini sağlamak için çalışmıştır. Şiirlerini genellikle Azeri şivesiyle yazmıştır. Şiir tekniği oldukça sağlam düzeydedir. Mesnevi ve gazellerinin asıl konusu güzellik ve aşk üzerinedir. En ünlü aşk mesnevisi Leyla İle Mecnun’u yazmıştır. Hz.Muhammed’i anlatan Su Kasidesi vardır. Türkçe,Arapça ve Farsça olmak üzere üç Divanı bulunur .Onun için dünya hayatı boş ve geçicidir. Karamsar bir yapıya sahiptir.
