Narsisizm Nedir?
Narsisizm, kişinin kendisine karşı aşırı ilgi duyması, kendini herkesten üstün görmesi ve bir nevi kendine âşık olması olarak tanımlanabilir. Narsisistliğin ileri boyutu olarak kabul edilen narsisist kişilik bozukluğu ise tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlık olarak kabul edilir. Peki psikolojik bir rahatsızlık olduğu kabul edilen bu aşırı özgüven ve kendine âşık olma durumunun Yunan mitolojisiyle nerede başlıyor? Nergis çiçeği ve narsisizm arasında ne gibi bir bağlantı var?
Narsisizm kelimesi köken olarak Yunan mitolojisine dayanmaktadır. Yunan mitolojisinde kendine olan hayranlığı ve aşkıyla bilinen Narkissos’un hikayesiyle narsisizm bağdaştırılmıştır. Narkissos aynı zamanda nergis çiçeğine de ismini veren mitolojik bir karakterdir. Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahip olan Narkissos efsanesi sadece bununla da sınırlı kalmaz aynı zamanda günümüzde yankı anlamına gelen ‘eko’ kelimesi de bu mitolojik efsaneden türemiştir. Gelin günümüzde birçok alana kadar uzanan Narkissos efsanesini yakından inceleyelim.
Su Perisi Echo – Nergis Çiçeği ve Yunan Mitolojisi
Yunan mitolojisinde su perisi Echo güzelliğiyle bilinir. Kendisine âşık olan onlarca erkeği geri çevirmektedir. Güzelliğinin farkında olmasının beraberinde getirdiği şımarıklıkla peşinde koşmakta olan erkekleri tiye almakta ve hatta onlarla alay etmektedir. Kimseye yüz vermeyen güzeller güzeli su perisi Echo, yine kendisi gibi güzelliğiyle nam salmış Narkissos’u görür. Ormanda avlanmakta olan genç adamı ilk gördüğü âşık olan Echo ona karşı olan duygularından bahsetmek ister, fakat bir türlü cesaretini toplayamaz. Bir gün Narkissos ormanda avlanırken Echo onu takip etmeye başlar. Attığı her adımda Narkissos’un arkasında olan Echo, Narkissos kendisini fark edince onunla konuşmak ister. Ancak yine başaramaz. Bunun yerine ona sarılmayı dener. Fakat Narkissos tarafından oldukça sert bir biçimde reddedilir.
Aşkına karşılık bulamayan ve hiç beklemediği bir şekilde reddedilen oldukça üzgündür. Tabiri caizse kara sevdaya tutulmuştur. Narkissos’a karşı duyduğu büyük aşkı ve reddedilmenin verdiği üzüntü Echo’yu günden güne eritir. Efsaneye göre Narkissos’a çok âşık olan Echo’nun vücudu kayalara karışır ve ondan geriye sadece sesi kalır. Günümüz yankı anlamına gelmekte olan ‘eko’ kelimesinin kökeni işte Yunan mitolojisinde ki bu efsaneden gelmektedir.
Narsisizm Nedir? Narkissos
Echo’nun aşkında eriyip gitmesi diğer su perilerini çok kızdırır. Su perileri bir araya gelerek Narkissos’u tanrılara şikâyet eder ve Narkissos’un sebebiyet verdiği olay karşılığında cezalandırılmasını isterler. Tanrılar bu isteği kabul eder ve Narkissos’u karşılıksız aşkla cezalandırırlar. Ancak bu karşılıksız aşk Echo’nun yaşadığı gibi bir aşk olmayacaktır.
Echo’yu reddetmesinin ardından, günlerden bir gün Narkissos tekrar avlanmak için ormana gider. Ormanda oldukça yorulan ve susayan Narkissos, susuzluğunu dindirmek amacıyla bir su birikintisi bulur. Su içmek için eğildiği sırada kendi yansımasıyla karşı karşıya kalır. Kendi güzelliği karşısında hayran kalan Narkissos bir türlü yansımasına bakmaktan kendini alıkoyamaz ve ne su içebilir ne de su birikintisinden uzaklaşabilir. Zamanla susuzluktan tıpkı Echo gibi erimeye başlar. Vücudu erir ve ondan geriye Nergis çiçeği kalır.
Kendine duyduğu bu aşırı hayranlık ve aşk Narsisizm’e adını verir. Aynı zamanda mitolojide Narkissos’un dönüştüğü söylenen nergis çiçeği de Narsisizm’i çağrıştırır.
Bazı kaynaklara göreyse Narkissos efsanesi biraz daha farklı. Ünlü Romalı şair Ovid’in yazdıklarına göre Narkissos, nehir tanrısı olarak bilinen Cephissus ve su perisi Liriope’nin oğlu olarak biliniyordu. Kör kâhin olarak tanınan Tiresias, Narkissos için “Eğer yaşamı boyunca kendisini görmezse ömrü uzun olacaktır. “diyerek kehanette bulundu. Fakat Echo’nun aşkını reddetmesi ve eriyerek ölümüne yol açması tanrıların dikkatini çekmişti. Echo’yu reddedişinin ardından avlanmaya giden Narkissos burada su içmek istediği sırada kendi yansımasını gördü. Kendini ilk defa gören Narkissos güzelliği karşısında hayran kaldı ve kendine büyük bir aşk duymaya başladı. Yansımasına karşı koyamayan Narkissos, kendini izlerken tıpkı Echo gibi vücudu eriyerek can verdi ve ondan geriye sadece adını verdiği nergis çiçeği kaldı.
Narkissos Efsanesi Neyi Anlatmaktadır?
Narkissos efsanesi özellikle günümüzde çok derin anlamlar ifade etmektedir. İnsanların kendilerine olan hayranlıklarının arttığı ne narsisizmin üst boyutlara ulaştığı günümüz için ince mesajlar içermektedir.
Mitolojide geçen Echo karakteri bizlere, insanların duygularına karşılık düşünceli tepkiler vermemizi öğütlemektedir. Efsanede Echo kendisini seven bütün erkekleri reddetmiş ve hatta alay etmiştir. Ancak Narkissos’a âşık olduktan yanında kendisi ve Narkissos’a duyduğu aşkından başka hiçbir şey kalmamıştır. Bu durum onu günden güne eritmiş geriye sadece sesini bırakmıştır. Öte yandan onu bu büyük aşka sürükleyen şey Narkissos’la konuşacak cesareti bir türlü toparlayamaması, özgüveninin bu konuda yeterli gelmemesiydi.
Narkissos ise doğrudan narsisizmi açıklar. Narsisistlerin genel özellikleri aşırı hırslı, ben merkezci, kibirli ve kendinden başka kimseyi sevmemeleridir. Bu özelliklerse insanların bulundukları hayata dar açılardan bakmalarına, kendilerinden başka kimseyi önemsemeyip görmemeleri ve akabindeyse mevcut potansiyellerini yavaş yavaş öldürmelerine sebep olur. Tıpkı Narkissos’un kendi güzelliğine kapılıp yavaş yavaş eriyip gitmesi gibi.
Narkissos efsanesini bu açılardan incelediğimizde insanın sahip olduğu özgüven ve egoyu doğru dengede tutabilmesi kendi içinde güvende hissetmesini sağlamaktadır. Echo’nun özgüvensiz hali ve Narkissos’un fazla özgüvenli olması, bu denge tutturulamadığında neler olabileceğini ortaya koymaktadır.
Yazan: Elifnur Özcan
