Yuri Gagarin
Uzayda uçan ilk kişi olarak, Yuri Gagarin tarihe adını yazdırdı. 12 Nisan 1961 tarihinde gerçekleştirdiği uçuşu, Sovyetler Birliği’nin Vostok uzay aracında gerçekleşti. Bu uçuş, birden fazla yörüngede gerçekleşti. Dünya’nın etrafında dolaşırken, 108 dakika boyunca yolculuk devam etti. Uçuşun ardından Gagarin, Sovyetler Birliği’nde bir kültür kahramanı haline geldi. Bugün bile yapılan tarihi uçuştan, altmış yıldan fazla bir süre geçmiş olmasına rağmen anılmaktadır. Gagarin, onuruna sergilenen çok sayıda eser, büst ve heykel ile Rus uzay müzelerinde yaygın olarak kutlanmaktadır.
Gagarin’in uçuşu, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği’nin uzayda teknolojik üstünlük için rekabet ettiği bir zamanda geldi. Sovyetler Birliği, ilk yapay uydu olan Sputnik‘i Ekim 1957’de uzaya göndermişti. Gagarin’in görevinden önce Sovyetler, Vostok uzay aracının bir prototipini kullanarak uzaya bir test uçuşu için gönderdi. Bu uçuş sırasında uzaya Ivan Ivanovich adında gerçek boyutlu bir kukla ve Zvezdochka adında bir köpek gönderdiler. Test uçuşundan sonra, Sovyet geminin bir insanı uzaya götürmeye uygun olduğunu düşünüyordu.
Yuri Gargarin’in Hayatı
Yuri Alekseyevich Gagarin, dört çocuğun üçüncüsü olarak 9 Mart 1934’te Moskova’dan yüz mil uzakta küçük bir köyde doğdu. 16 yaşında, bir metal fabrikasının dökümhane bölümünde çıraklık yapmak için Moskova’ya taşındı. Ancak kısa süre sonra, Saratov’daki bir teknik okula geçiş yapma kararı aldı. Yuri Gagarin orada bir uçuş kulübüne katıldı ve ilk kez gökyüzüne çıktı. Bu kararı vermesinde Gagarin’in gençliğinde, bir Rus savaş uçağının evinin yakınında acil iniş yaptığına tanık olması etkiliydi. Yıllar sonra, bir uçuş kulübüne katılma şansı teklif edildiğinde, hevesle kabul etti.
1957’de, Sovyet Hava Kuvvetleri Harp okulundan mezun oldu ve savaş pilotu olarak görev yapmaya başladı. Aynı yıl, karısı Valentina ile evlendi. İki kızları oldu. 1955’te ilk solo uçuşunu yaptı. Yalnızca birkaç yıl sonra, kozmonot olarak görülme talebini sundu. 200 kişiden fazla, savaş pilotu arasından Rus Hava Kuvvetleri’nce kozmonot adayı olarak belirlendi. Bu tür pilotlar, hızlanma kuvvetlerine ve fırlatma sürecine maruz kaldıkları ve ayrıca yüksek stres durumlarıyla ilgili deneyime sahip oldukları için optimal kabul edildi. O sırada, 27 yaşındaki kıdemli teğmen Yuri Gagarin seçilen pilotlar arasındaydı. Program, kozmonotları Gagarin ve diğer test pilotu Gherman Titov’u finalistler olarak ikiye indirdi.
Vostok 1 ile Yuri Gagarin’in Uzaya Uçuşu
12 Nisan 1961’de, Moskova saatiyle 09:07’de, Vostok 1 uzay aracı Sovyetlerin fırlatma sahasından fırladı. Bir acil durumun ortaya çıkması durumunda, Gagarin manuel kontrolü ele geçirebilecekti. Buna izin verecek bir geçersiz kılma kodu alması, gerekiyordu. Sovyet uzay programının, baş tasarımcısı Sergei Korolev, protokolü dikkate almadı ve kodu uçuştan önce pilota verdi. Ayrıca uzay aracında, motorların arızalanması ve Gagarin’in yörüngenin doğal olarak bozulmasını beklemesi durumunda olmasına karşın 10 günlük erzak bulunuyordu. 108 dakika boyunca, Vostok 1, bir kez Dünya’yı dolaştı ve 203 mil (327 kilometre) yüksekliğe ulaştı.
Gagarin, Dünya atmosferine yeniden girdi ve inişi sırasında yerçekiminin, sekiz katına kadar güçle karşı karşıyayken bilincini korumayı başardı. Vostok 1’in yeniden girişini yavaşlatacak motoru, bulunmamaktaydı ve güvenli bir şekilde iniş yolu yoktu. Yaklaşık 4 mil (7 km) yukarıda, Yuri Gagarin uzay aracından fırladı. Daha sonra Dünya’ya paraşütle atladı. Görevin resmi bir uzay uçuşu olarak sayılabilmesi için, havacılık kayıtlarının yönetim organı olan Fédération Aéronautique Internationale (FAI), pilotun uzay aracıyla inmesi gerektiğine karar vermişti. Her ne açıklama yapılırsa yapılsın Gagarin, günümüzde Dünya’nın yörüngesinden çıkıp uzaya giden ilk kişi olarak kabul edilmektedir.
Gagarin Artık Ulusal Bir Kahramandı
Dünya’ya döndüğünde Gagarin uluslararası bir kahramandı. Moskova’daki bir halk meydanı olan Kızıl Meydan’da yüz binlerce kişiden oluşan alkışlayan bir kalabalık onu selamladı. Ulusal bir hazine haline gelen Yuri Gagarin, yaşanan tarihi Sovyet başarısını kutlamak amacıyla dünyayı dolaştı. Eve döndüğünde Gagarin, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti’nin (Sovyetler Birliği’nin en yüksek yasama organı) yardımcısı oldu ve Kozmonot Müfrezesinin komutanlığına atandı. Sovyetler böylesine önemli bir halk figürünü kaybetme riskini almak istemedikleri için, Gagarin’in uzaya dönmesine izin verme konusunda tereddüt ettiler. Ancak Hava Kuvvetleri adına çeşitli test uçuşları gerçekleştirmeye devam etti. 27 Mart 1968’de, bir jet avcı uçağı olan MiG-15’i test ederken Gagarin (başka bir pilotla birlikte) öldürüldü. Bir kaza sonucunda olduğu söylendi.
Çeşitli bilgisayar simülasyonlarını çalıştırdıktan sonra rapor, kazanın tek geçerli açıklamasının Su-15’in o gün Gagarin uçağına çok yakın uçarak onu ters çevirip kurtarılamaz bir spiral dalışa zorlaması olduğu sonucuna vardı. Raporun neden bu kadar uzun süre gizli kaldığı sorulduğunda Leonov, “Tahminimce gerçeği örtbas etmenin nedenlerinden biri, Moskova’ya bu kadar yakın bir zamanda böyle bir hata olduğu gerçeğini gizlemek olabilir.” şeklinde cevap verdi. Leonov, tarih yaratan kozmonotun ölümcül kazasından yaklaşık elli yıl sonra gerçeği kamuoyuna açıklayabilmenin bir koşulu olarak o sırada 80 yaşında olan Su-15’in test pilotunun kimliğini belirlemedi. Yuri Gagarin vefat etse de Karısı Valentina Ivanovna Goryacheva ve iki kızı hayatta kaldı. Onlar Gagarinin hatırasına sahip çıktı. Ünlü adam birçok yerde anılmaya devam etti. Kendisi erken vefat etmiş olsa da ismi yıllarca anıldı.
Sonraki Uzay Çalışmaları Alanındaki Gelişmeler
NASA’nın, insanları aya götüren ilk görevi olan Apollo 11, Temmuz 1969’da indi ve ekip, arkasında Gagarin’in adını taşıyan bir hatıra madalyonu bıraktı. Ayrıca, uzayda veya uzay yolculuğuna hazırlanırken hayatını kaybeden diğer astronotlar için madalyonlar bıraktılar. Zamanla, ABD ve Sovyetler Birliği uzay uçuşu çabalarında birlikte çalışmaya başladı. İlk ortak ABD-Sovyet uzay uçuşu 1975’te Apollo-Soyuz olarak adlandırıldı. Bunu takiben NASA, 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Sovyet / Rus uzay istasyonu Mir’e birkaç uzay mekiği astronotu gönderdi. Bu iş birliği, NASA ve Rus uzay ajansının (Roscosmos) uzay çalışmalarının büyük ortakları haline gelmesinin yolunu açtı.
İlk olarak 1998 yılında modülleri başlatan ve bugün araştırmalarına devam eden Uluslararası Uzay İstasyonu programı geliştirildi. Yuri Gagarin hala dahaRus uzay programı için önemli olmaya devam ediyor. Soyuz uzay aracını kullanan mürettebat, Gagarin’in tarihi uçuşunun ayak izlerini takip etmek için uzay aracına çıkmadan önce bir dizi fırlatma öncesi geleneğe katılıyor. Bunun ötesinde, Gagarin genellikle Rusya’daki daha küçük çocuklara bir karakter ve kahramanlık örneği olarak gösteriliyor. Gagarin’in uçuşunun 60. yıl dönümü 2021 yılına denk geliyor. Uzay topluluğu, Gagarin’in başarısını her yıl 12 Nisan’daki fırlatma tarihinde gerçekleşen Yuri’s Night kutlamasıyla anmaya devam etmektedir. Bu etkinlik 2001 yılından bu yana her yıl binlerce ünlünün ilgisini çekiyor. Yuri’nin anısı büyük etkinliklerle yaşatılmaya devam ediyor. Uzun yıllar boyunca da bu kutlamalar devam edeceğinden uzaya ayak basan ilk insan eminiz ki unutulmayacaktır.
Kaynakça;
