1.Meşrutiyet Nedir?
1.Meşrutiyet, 23 Aralık 1876 yılında, Sultan II. Abdülhamit tarafından başlatılan anayasal monarşi dönemidir. Kanun-i Esasi bu dönemde ortaya çıkmıştır. Bununla beraber, yürütme padişah II. Abdülhamit tarafından sağlanırken yasama organı Meclis-i Umumi’dir.
Bu dönemde, Osmanlı vatandaşları ilk kez seçme-seçilme hakkı kazanmıştır. Fakat oldukça kısa süren ve egemenliğin hala büyük çoğunlukta padişahta olduğu bu 1.Meşrutiyet döneminde; yönetime aykırı düşünen kimseler sürülmüş veya hapis cezası almıştır. Bu dönemin, başlamasının tarihi bir altyapısı bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nin, aldığı düşük gümrük vergilerinin devlette ekonomik sorunlara yol açması bunlardan biridir. Yerli sanayinin gerilemesi ve devletin dış borçlarının artması vergilerde bir düzenleme gerektiriyordu. Bununla beraber özellikle, Balkanlar’da Fransız İhtilali’nin yarattığı etki ayaklanmaları beraberinde getirmişti. Avrupa devletleri ve Çarlık Rusya’da Balkanlardaki bu ayaklanmaları desteklemekteydi. Dış ülkelerin, Osmanlı Devleti’nde yaşayan gayrimüslimlerin durumlarının düzeltilmesi amacıyla yaptığı baskı, Osmanlı’yı reforma zorladı. Bunun üzerine, Tanzimat Fermanı ile Islahat Fermanı ilan edildi. Islahat Fermanı ile Osmanlı Devleti’nde yaşayan azınlıklara, özellikle gayrimüslimlere yönelik ayrıcalıklar tanındı.
1. Meşrutiyet – Kanuni Esasi İlan Edilmesi
1.Meşrutiyet döneminin ve hemen sonrasında Kanun-i Esasi’nin ilan edilmesinde ise Genç Osmanlı grubunun büyük etkisi oldu. Avrupa’daki anayasal monarşiden etkilenen Ziya Paşa ve Namık Kemal gibi aydınlar Osmanlı’nın meşrutiyet ile yönetilmesi gerektiğini belirttiler. Osmanlı’nın tüm ekonomik ve siyasal sıkıntıları arasında Mithat Paşa tarafından dönemin padişahı Abdülaziz tahttan indirildi. 30 Mayıs 1876 ‘da yerine V. Murat gelse de ruh sağlığı bozulduğu için o da hükümdar olamadı. Bu sefer meşrutiyet ilanı sözü veren II. Abdülhamid padişah oldu. 23 Aralık 1876’da II. Abdülhamit Kanun-i Esasi’yi ilan etti. Kanun-i Esasi çerçevesinde iki ayrı meclis kuruldu. Bu meclisler üyeleri seçim yoluyla oluşturulan Meclis-i Mebusan ve padişahın atamaları ile oluşturulan Ayan Meclisi idi. İki meclis birlikte Meclis-i Umumi olarak adlandırılıyordu.
Kanun-i Esasi esas olarak padişah haklarına kısıtlamalar getirmiyordu. Yürütme organı olan padişah, vekilleri ve sadrazamları dilediği gibi atayıp görevinden alabiliyordu. Meclisin vekiller üzerinde hiçbir denetim hakkı bulunmuyordu. Padişah, oluşturulan soruşturma kapsamında istediği kişiyi sürgün ettirebiliyordu. 1. Meşrutiyet Dönemi 1877 ila 1878 yılları arasında süren Osmanlı-Rus Savaşı yenilgisinin ardından Meclis-i Mebusan’ın kapatılmasıyla sona erdi. Tüm bunlara rağmen Avrupa’daki gelişmelerin ve yönetim şekillerinin Osmanlı Devleti üzerinde etkisi, dönem boyunca gözler önüne serildi.
Kaynaklar;
